Research Policy
Πρόταση εξειδίκευσης ερευνητικής πολιτικής του Τμήματος Μηχανικών Πληροφορικής ΤΕ
Εισαγωγικά
Η ποσοτική και ποιοτική αναβάθμιση της ερευνητικής παραγωγής αποτελεί στρατηγικό στόχο του Τμήματος Μηχανικών Πληροφορικής, ο οποίος καταγράφεται και στο Στρατηγικό Σχέδιο που έχει εκπονηθεί από τον Ιούνιο του 2013. Η επίτευξη παραγωγής αξιόλογων ερευνητικών αποτελεσμάτων είναι ιδιαίτερης σημασίας διότι
- Η ποιότητα στην έρευνα συνδέεται άρρηκτα με την ποιότητα στην παρεχόμενη διδασκαλία
- Η ερευνητική παραγωγή αξιολογείται σε επίπεδο Τμήματος, Σχολής όσο και Ιδρύματος και αντανακλά σε μεγάλο βαθμό το επιστημονικό αποτύπωμα του Τμήματος σε εθνικό και διεθνές επίπεδο
- Η επιτυχημένη πορεία σε νευραλγικούς τομείς της έρευνας που αφορούν την επιστήμη της Πληροφορικής αποτελεί σημαντική βάση προσέλκυσης πόρων που αφορούν στην υλοποίηση αναπτυξιακών και ερευνητικών προγραμμάτων
Το Τμήμα έχει αντιληφθεί τις αντικειμενικές δυσκολίες υπό τις οποίες καλείται να εντατικοποιήσει τις δράσεις προς την κατεύθυνση της αναβάθμισης του ερευνητικού έργου. Σε γενικές γραμμές το Τμήμα δε διαθέτει αξιόλογες εγκαταστάσεις για τη διεξαγωγή έρευνας. Ακόμα και τα γραφεία των καθηγητών δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για αυτό το σκοπό δεδομένου ότι το κάθε γραφείο αντιστοιχεί σε δύο έως τρία μέλη ΕΠ. Επίσης πρέπει να σημειωθεί ότι το ωράριο των μελών ΕΠ είναι ιδιαίτερα επιβαρυμένο με πολύωρο διδακτικό έργο. Ανασταλτικός παράγοντας για την ποιοτική αναβάθμιση του ερευνητικού αποτελέσματος του Τμήματος είναι η μη δυνατότητα οργάνωσης τρίτου κύκλου σπουδών με βάση το ισχύον νομικό πλαίσιο.
Δεδομένων των προβλημάτων, το Τμήμα κατέληξε στην υιοθέτηση συγκεκριμένων δράσεων που ως στόχο έχουν να αμβλύνουν την επίδραση των αρνητικών παραγόντων και να προάγουν την ερευνητική δραστηριότητα των μελών του.
Οι δράσεις αφορούν στη δημιουργία δομών υποδομής που θα συνεισφέρουν στην οργάνωση και το συντονισμό των δραστηριοτήτων για την επίτευξη των επί μέρους στόχων, στην ανάπτυξη διαδικασιών και την αξιοποίηση εργαλείων για την καταγραφή και τη διάχυση του ερευνητικού έργου, στην ενίσχυση των εθνικών και διεθνών ερευνητικών συνεργειών, στον εντοπισμό πλαισίων και ευκαιριών χρηματοδότησης, στην ένταξη της έρευνας στο Προπτυχιακό και τα Μεταπτυχιακά Προγράμματα Σπουδών του Τμήματος, στην ισχυροποίηση της συμμετοχής των μελών του Τμήματος σε επίβλεψη διδακτορικών διατριβών.
Στο πλαίσιο του παρόντος κειμένου, οι ανωτέρω δράσεις αποτυπώνονται για κάθε ένα από τους βασικούς τομείς της ερευνητικής πολιτικής του Ιδρύματος και τους εξειδικεύουν.
1. Υποστήριξη της έρευνας & διεύρυνση των ερευνητικών συνεργασιών
Δράση 1. Θεσμοθέτηση της Επιτροπής Έρευναhς – Χάραξη πολιτικών έρευνας σε τεχνολογίες αιχμής
Το Τμήμα λαμβάνοντας υπόψη την κρισιμότητα αυτού του στόχου θεσμοθέτησε την Επιτροπή Έρευνας η οποία έχει σαν παρακαταθήκη της προηγούμενα πορίσματα της Ομάδας Εσωτερικής Αξιολόγησης σχετικά με τον ορισμό κριτηρίων για την ανάδειξη κρίσιμων ερευνητικών περιοχών.
Τα κριτήρια που τέθηκαν από την Επιτροπή Έρευνας είναι τα παρακάτω:
- Βιωσιμότητα: Οι μελλοντικές προοπτικές του Τμήματος εξαρτώνται από την υιοθέτηση πρόσφορων ερευνητικών περιοχών – αντίστοιχων αυτών που αποτελούν προτεραιότητα σε εθνικό και Ευρωπαϊκό επίπεδο. Παράλληλα, θα διερευνηθεί η δυνατότητα δημιουργίας μελλοντικών προοπτικών μέσω ριζοσπαστικών θεωρήσεων σε κορεσμένες ερευνητικές περιοχές.
- Ευφυής Εξειδίκευση και ειδική ικανότητα σε ερευνητικά ζητήματα: Οι σχετικές επιλογές διασφαλίζουν μελλοντική πορεία συνδεδεμένη με ακαδημαϊκά επιτεύγματα, φήμη, και κρίσιμη μάζα αξιόλογων μελών ΕΠ στο πλαίσιο του Τμήματος, της Σχολής ή των Σχολών του Ιδρύματος και συνεργαζόμενων εξωτερικών ερευνητών.
- Υφιστάμενες ή προβλεπόμενες συνεργασίες / ευκαιρίες χρηματοδότησης: Τα μέλη ΕΠ του Τμήματος με βάση την εμπειρία τους έχουν αντιληφθεί ότι η διεκδίκηση χρηματοδότησης σε ανταγωνιστικό επίπεδο μπορεί να γίνει από καλύτερες θέσεις εφόσον προϋπάρξουν συμπράξεις σε επίπεδο τμήματος ή ακόμα και σε ευρύτερο πεδίο.
Βασικές άλλες δράσεις της Επιτροπής Έρευνας είναι:
- Η καταγραφή των βασικών θεματικών ενοτήτων στον τομέα της Πληροφορικής που κατά τεκμήριο αντλούν τη μερίδα του λέοντος από τις ερευνητικές χρηματοδοτήσεις με βάση τους στρατηγικούς άξονες της Ευρώπης στην έρευνα όπως αποτυπώνονται στο νέο πλαίσιο HORIZON 2020 και στο ERASMUS+.
- Η καταγραφή της δραστηριότητας Ελληνικών καινοτόμων επιχειρήσεων στο χώρο της Πληροφορικής και η αναζήτηση της δυνατότητας συμπράξεων σε αναπτυξιακά έργα.
- Η καλύτερη παρακολούθηση των δράσεων της Μονάδας Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας του Ιδρύματος και η ενεργός συμμετοχή σε αυτή.
- Η διοργάνωση ημερίδων όπου θα προβάλλονται οι δράσεις των ερευνητικών εργαστηρίων με στόχο την προσέλκυση ερευνητών και τη συνεργασία με άλλα ερευνητικά εργαστήρια εντός και εκτός ιδρύματος.
Δράση 2. Διαρκής καταγραφή και αξιολόγηση του ερευνητικού έργου
Όπως καταγράφεται στο Στρατηγικό του Σχέδιο, το Τμήμα έχει αποφασίσει τη διαρκή καταγραφή και αποτίμηση του ερευνητικού έργου του Τμήματος, την αποτύπωση της επιστημονικής συγγραφικής δραστηριότητας σε διεθνή περιοδικά κ.λπ., τη σύγκριση με τους δείκτες συγγραφικής δραστηριότητας των ελληνικών φορέων και φορέων στο διεθνές περιβάλλον, τη βελτίωση των δεικτών.
Σχετικές δραστηριότητες ταξινομημένες κατά προτεραιότητα
- Διαρκής καταγραφή και αποτίμηση του ερευνητικού έργου και της επιστημονικής συγγραφικής δραστηριότητας σε διεθνή περιοδικά κ.λπ. Σήμερα, η συλλογή στοιχείων γίνεται σε ετήσια βάση από ειδική επιτροπή στην οποία εκπροσωπείται το Τμήμα. Τα στοιχεία αυτά θα ενημερώνονται άμεσα σε ειδικό ιστότοπο του Τμήματος και θα παραδίδονται και στο αποθετήριο του Ιδρύματος
- Συλλογή και αξιοποίηση σημαντικών πηγών για τη συγκριτική καταγραφή και αποτίμηση του ερευνητικού έργου π.χ. μελέτες Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης.
- Συζήτηση με τα μέλη ΕΠ επί των αποτελεσμάτων της καταγραφής αλλά και για τη σημασία της συνεχούς βελτίωσης των δεικτών, ειδικά για την επιστημονική συγγραφική δραστηριότητα.
Δράση 3. Ανάπτυξη συνεργειών και δεσμών με άλλα τμήματα/ιδρύματα με στόχο τη διαθεματικότητα
Όπως ήδη σημειώθηκε, η δυναμική του Τμήματος στον τομέα της έρευνας περιορίζεται από την έλλειψη κατάλληλων υποδομών και την αδυναμία οργάνωσης διδακτορικών σπουδών. Τα παραπάνω προβλήματα θα μπορούσαν να ξεπεραστούν μέσω της συνέργειας που έχει τη δυνατότητα να αναπτύξει το Τμήμα με άλλα τμήματα σε επίπεδο Ιδρύματος ή και σε διιδρυματικό επίπεδο. Τα μέλη ΕΠ του τμήματος έχουν αντιληφθεί ότι η επιστήμη της Πληροφορικής αποτελεί βασικό εργαλείο για την εξέλιξη άλλων επιστημών, συνεπώς παρέχει τη δυνατότητα για την ανάπτυξη δεσμών με άλλους φορείς σε διαθεματική έρευνα. Δεδομένης της έμφασης που δίνει η Ευρώπη στην ανάπτυξη ερευνητικών δραστηριοτήτων με κριτήριο τη διαθεματικότητα (Future and Emerging Technologies, ERC) το Τμήμα κρίνει ότι η στροφή προς αυτή την κατεύθυνση αποτελεί κρίσιμη στρατηγική επιλογή.
Το Τμήμα έχει ήδη προωθήσει θεσμικά την ερευνητική συνεργασία του με δύο κορυφαία Ευρωπαϊκά πανεπιστήμια (Linnaeus Σουηδίας, Limoges Γαλλίας) με στόχο την καθιέρωση συνεργασιών σε ερευνητικά ζητήματα τεχνολογιών αιχμής. Η προσπάθεια αυτή θα εντατικοποιηθεί τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο με βάση την εμπειρογνωμοσύνη των μελών ΕΠ του Τμήματος και την αναζήτηση σύγχρονων πεδίων διαθεματικής έρευνας που στηρίζονται στην Πληροφορική.
Δράση 4. Αναζήτηση λύσεων για τη βελτίωση των υπηρεσιών διαχείρισης ερευνητικών κονδυλίων από τον ΕΛΚΕ του ΤΕΙ Αθήνας
Το Τμήμα κατά τη συμμετοχή του σε προγράμματα που χρηματοδοτούνται από το ΕΣΠΑ ήρθε αντιμέτωπο με γραφειοκρατικά κωλύματα που εμποδίζουν σε μεγάλο βαθμό την επιτυχή διεξαγωγή των υπό χρηματοδότηση προγραμμάτων. Αν και αναγνωρίζεται ότι σε μεγάλο βαθμό αυτά τα κωλύματα επιβάλλονται από τη Διαχειριστική Αρχή και όχι τον ΕΛΚΕ, θα πρέπει να καταγραφεί το γεγονός ότι υπάρχει σημαντική διαφοροποίηση του δικού μας Ιδρύματος έναντι άλλων ιδρυμάτων της ημεδαπής σε κομβικά ζητήματα όπως η χρέωση του ΦΠΑ στους ερευνητές ακόμα και σε προγράμματα που χρηματοδοτούνται αμιγώς από την Ευρωπαϊκή Ένωση και η μη πρόβλεψη για τη μηνιαία περιοδική πληρωμή των συμμετεχόντων ερευνητών. Η παρούσα πολιτική λειτουργεί ανασταλτικά για την προσέλκυση χρηματοδότησης και θα πρέπει να εξευρεθούν θεσμικές λύσεις ώστε να παρακαμφθούν τέτοιου είδους εμπόδια που καθιστούν το ΤΕΙ μη ελκυστικό εταίρο σε ευρωπαϊκά consortia.
2. Ανάπτυξη ερευνητικών δομών και εργαστηρίων
Δράση 1. Οργάνωση και θεσμοθέτηση των Ερευνητικών Εργαστηρίων
Η οργάνωση και θεσμοθέτηση των Ερευνητικών Εργαστηρίων παρέχει τη δυνατότητα για καλύτερη συνεργασία μεταξύ των μελών ΕΠ του Τμήματος και αποδοτικότερη συνέργεια σε καλά ορισμένες ερευνητικές περιοχές.
Τα Ερευνητικά Εργαστήρια έχουν ως αποστολή την ανάπτυξη και προώθηση της έρευνας, και θα πρέπει:
- να αποτελούν βασικούς άξονες της έρευνας που διεξάγεται στο Ίδρυμα,
- να έχουν ως σκοπό τη δημιουργία σταθερών ερευνητικών πυρήνων και την εκπόνηση υψηλού επιπέδου ερευνητικού έργου μέσω της συνέργειας των μελών ερευνητικών ομάδων με κοινά ή συμπληρωματικά ερευνητικά ενδιαφέροντα,
- να ενισχύουν τη δημιουργία ενός ελκυστικού ακαδημαϊκού περιβάλλοντος μέσα στο πλαίσιο της ακαδημαϊκής μονάδας, ήτοι του Τμήματος
- το αντικείμενό τους να σχετίζεται άμεσα με τις κατευθύνσεις ή τα γνωστικά αντικείμενα του Τμήματος ώστε να είναι σε θέση υποστηρίζουν τις ερευνητικές προτεραιότητες και πρωτοβουλίες του Τμήματος (ή των Τμημάτων όπου και ανήκουν τα μέλη του Εργαστηρίου) και να συμβάλλουν στην ικανοποίηση των εκπαιδευτικών αναγκών του Τμήματος,
Δεδομένων των ανωτέρω, το Τμήμα θεωρεί ότι τα Ερευνητικά Εργαστήρια θα πρέπει να υπάγονται στα Τμήματα, η δε πρόταση ίδρυσης κάθε Ερευνητικού Εργαστηρίου θα πρέπει να έχει τη σύμφωνη γνώμη της Συνέλευσης του Τμήματος στο οποίο θα ανήκει το εργαστήριο. Άλλωστε η Συνέλευση του Τμήματος αποτελεί το μόνο κατάλληλο όργανο (λόγω της επιστημονικής εξειδίκευσης των μελών του), το οποίο μπορεί να έχει τεκμηριωμένη γνώμη σε ότι αφορά το περιεχόμενο της πρότασης ίδρυσης εργαστηρίου, η οποία μεταξύ άλλων περιλαμβάνει τους στόχους του εργαστηρίου, τους τομείς έρευνας – ερευνητικά αντικείμενα, τη στελέχωση και τις υποδομές του εργαστηρίου.
Σε κάθε περίπτωση θεωρούμε ότι εάν μέσα από τους κανονισμούς και τις διαδικασίες που θεσμοθετεί το Ίδρυμα προωθούνται διατάξεις οι οποίες αποδυναμώνουν τους βασικούς πυρήνες εκπαίδευσης και έρευνας ήτοι, τα Τμήματα, στην πραγματικότητα τίθενται σε κίνδυνο τα γνωστικά αντικείμενα των διάφορων επιστημονικών κλάδων, η έρευνα και η ποιότητα του παρεχόμενου επιστημονικού και εκπαιδευτικού έργου του Ιδρύματος. Επομένως, προτείνουμε η παρ. 3 του άρθρου 7 του 4009/2011 να ερμηνευτεί υπό το φως των διατάξεων του 4076/2012 και κυρίως αυτών που επαναφέρουν το Τμήμα ως βασική ακαδημαϊκή μονάδα των Ιδρυμάτων (παρ. 2 του άρθρου 1, παρ. 5 του άρθρου 4) και να δοθούν στο Τμήμα και στη Συνέλευσή του ο ρόλος που τους είχαν αναγνωρίσει οι διατάξεις του ν. 3479/2009 για την ίδρυση, κατάργηση, συγχώνευση ή μετονομασία ερευνητικών εργαστηρίων.
Με βάση αυτή τη θεμελιώδη θεώρηση για το ρόλο των ερευνητικών εργαστηρίων, το Τμήμα μετά από μελέτη και συζήτηση σε επίπεδο μελών ΕΠ, επιτροπών τομέων και Τμήματος, έχει προχωρήσει εδώ και καιρό στην εκπόνηση μίας αρχικής ερευνητικής στρατηγικής που αποκρυσταλλώθηκε μετά από αποφάσεις Συνελεύσεων σε συγκεκριμένες τεκμηριωμένες προτάσεις δημιουργίας τριών Ερευνητικών Εργαστηρίων σε νευραλγικούς τομείς της Πληροφορικής:
- Εργαστήριο Διαχείρισης Δεδομένων, Πληροφορίας και Γνώσης
- Εργαστήριο Προηγμένων Συστημάτων Πληροφορίας-Γνώσης και Εικόνας
- Εργαστήριο Ψηφιακών, Παράλληλων και Κατανεμημένων Συστημάτων
Τα Ερευνητικά Εργαστήρια που προτάθηκαν έγιναν δεκτά από το Ίδρυμα αρχικά και οι ερευνητικές ομάδες που εντάσσονται στα εργαστήρια σε συνεργασία και με ερευνητές εκτός Ιδρύματος διεκδίκησαν επιτυχώς τη συμμετοχή σε χρηματοδοτούμενα έργα (Αρχιμήδης, Θαλής, Ψηφιακή σύγκλιση). Αυτή την περίοδο επικαιροποιούνται οι προτάσεις με βάση το νέο έντυπο υποβολής που εστάλη από το Ίδρυμα.
Δράση 2. Αναβάθμιση των ερευνητικών υποδομών
Το Τμήμα έχει ανάγκη σύγχρονων υποδομών για την παραγωγή έρευνας. Σε επίπεδο Τμήματος θα αναζητηθεί τρόπος καλύτερης αξιοποίησης των υπαρχουσών υποδομών, π.χ. η αξιοποίηση των χώρων διδασκαλίας για ερευνητικές δραστηριότητες σε ώρες που είναι διαθέσιμες. Παράλληλα, σε επίπεδο Ιδρύματος και Σχολής θα αναζητηθεί η δυνατότητα παραχώρησης ή κοινής χρήσης χώρων που ανήκουν σε άλλα τμήματα για τη διεξαγωγή έρευνας. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής, το οποίο διαθέτει το μεγαλύτερο αριθμό εισακτέων φοιτητών και το μεγαλύτερο αριθμό αποφοίτων, υπολείπεται σε χώρους εργαστηρίων και γραφείων σε σχέση με άλλα τμήματα της Σχολής. Με βάση τα παραπάνω, το Τμήμα θεωρεί ότι θα πρέπει άμεσα να ικανοποιηθεί το πάγιο αίτημα του για δίκαιη αναδιανομή των χώρων της Σχολής στα Τμήματα με βάση ουσιαστικά κριτήρια όπως αριθμός εισακτέων φοιτητών, αριθμός μελών ΕΠ, ερευνητική δραστηριότητα, κ.λπ.
3. Ενίσχυση και διεύρυνση Προγραμμάτων Μεταπτυχιακών Σπουδών
Δράση 1. Διαμόρφωση- Υλοποίηση Προγραμμάτων Μεταπτυχιακών Σπουδών
Το Τμήμα αναγνώρισε από πολύ νωρίς την αξία των Μεταπτυχιακών Σπουδών σαν συμπλήρωμα του Προπτυχιακού Προγράμματος που θα παρέχουν στους απόφοιτους την απαραίτητη εξειδίκευση για να τους καταστήσει περιζήτητα στελέχη στην αγορά εργασίας. Στο πλαίσιο αυτά, το Τμήμα ήδη διοργανώνει δύο ανεξάρτητα Μεταπτυχιακά Προγράμματα Σπουδών στα γνωστικά αντικείμενα:
- Πληροφορική, Σύνθεση Εικόνων και Σχεδιασμός Γραφικών (σε συνεργασία με το Τμήμα Πληροφορικής της Σχολής Επιστημών και Τεχνολογίας του Πανεπιστημίου της Limoges της Γαλλίας)
- Τεχνολογίες Υπολογισμού και Δικτύων (αυτοδύναμη διοργάνωση Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών).
Δράση 2. Αναζήτηση θεσμικών λύσεων για την οργάνωση τρίτου κύκλου σπουδών μετά από αξιολόγηση – Ενίσχυση συνεργασιών με άλλα ιδρύματα
Στο Τμήμα έχει διαμορφωθεί κοινή συνείδηση για τη συνεισφορά των Μεταπτυχιακών Σπουδών στην απόκτηση ερευνητικών δεξιοτήτων για την εκπόνησης Διδακτορικών Διατριβών και συμμετοχή σε διεθνή Ερευνητικά Προγράμματα. Το Τμήμα σε μεγάλο βαθμό πλαισιώνεται από αξιόλογους φοιτητές οι οποίοι δεν έχουν το κίνητρο να παραμείνουν στο Τμήμα για παραπάνω χρονικό διάστημα από αυτό που αντιστοιχεί στο χρόνο σπουδών τους. Η συνδιοργάνωση του Μεταπτυχιακού Προγράμματος με τη Limoges και η συνεπίβλεψη διδακτορικών διατριβών τόσο στο πλαίσιο αυτό όσο και στο πλαίσιο αυτόνομων συνεργασιών μελών ΕΠ του Τμήματος με ερευνητικές ομάδες ΑΕΙ της ημεδαπής έδωσε τη δυνατότητα παραμονής αξιόλογων ερευνητών στο Τμήμα που βοήθησαν σημαντικά στην ερευνητική παραγωγή του.
Επίσης, τα μέλη του Τμήματος συμμετέχουν σε Επιτροπές Επίβλεψης Διδακτορικών Διατριβών οι οποίες εκπονούνται σε συνεργασία με άλλα Πανεπιστημιακά Ιδρύματα. Το Τμήμα θα εντείνει τις προσπάθειές του για σύναψη συνεργασιών με Πανεπιστήμια της Ελλάδας και του Εξωτερικού προς αυτή την κατεύθυνση.
Το Τμήμα θεωρεί ότι η δυνατότητα εγγενής οργάνωση διδακτορικών σπουδών θα ενίσχυε ακόμα περισσότερο τη δυναμική του για σημαντικά αποτελέσματα στην έρευνα. Το Τμήμα σκοπεύει σε συνεργασία με τη διοίκηση του Ιδρύματος να αναζητήσει τη δυνατότητα προώθησης θεσμικών μεταρρυθμίσεων με στόχο την οργάνωση διδακτορικών σπουδών από μέλη ΕΠ του Τμήματος μετά από αξιολόγηση.